ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦਿਹਾੜੈ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਅੱਜ ਪੰਦਰਵਾਂ ਭਾਗ ਪੜੋ ਜੀ ।
ਬਾਣੀ :-
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਬਾਣੀ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਮੰਨਿਆ ਹੈ ਤੇ (ਸੰਗੀਤ) ਕੀਰਤਨ ਨੂੰ (ਬਾਣੀ ਤੇ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਸੁਮੇਲ ਨੂੰ) ਪਰਮਾਤਮਾ ਤਕ ਪਹੁੰਚਣ ਦਾ ਸੌਖਾ ਰਸਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸ ਵੇਲੇ ਸੰਗੀਤ ਨੂੰ ਪਰਧਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ ਜਦ ਕਿ ਮੁਗਲ ਹਕੂਮਤ ਵਿਚ ਇਸਦੀ ਸਖਤ ਮਨਾਹੀ ਸੀ। ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਬਾਣੀ ਨੂੰ ਸੰਕਲਨ ਕਰਕੇ ਇਸ ਨੂੰ ਮਹਾਨ ਤੇ ਸਤਿਕਾਰਤ ਥਾਂ ਦਿੱਤੀ। ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚ ਸਥਾਪਤ ਕਰਕੇ ਮਨੁਖਤਾ ਨੂੰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਤੇ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਸਮੇਲ ਦੁਆਰਾ ਆਤਮਿਕ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦਾ ਤੋਹਫਾ ਦਿੱਤਾ। ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਖੁਦ ਇਕ ਮਹਾਨ ਸਾਹਿਤਕਾਰ, ਸੰਗੀਤਕਾਰ, ਚਿਤ੍ਰਕਾਰ, ਸੰਪਾਦਕ, ਸਾਇਰ ਤੇ ਬਾਣੀ ਦੇ ਮਹਾਨ ਰਚਨਕਾਰ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਾਣੀ ਦਾ ਹਰ ਬੋਲ ਦਿਲਾਂ ਨੂੰ ਧੂਹ ਪਾਉਂਦਾ ਸੀ। ਆਪਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਸਾਹਿਬ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚ ਅਜ ਵੀ ਚੰਦਨ ਵਰਗੀ ਖੁਸ਼ਬੂ ਖਿਲੇਰਦੀ ਹੈ । ਸੁਖਮਨੀ ਸਾਹਿਬ ਗਿਆਨ ਦਾ ਸਮੁੰਦਰ ਹੈ । ਉਹ ਅਕਸਰ ਨਦੀਆਂ , ਛੰਭਾ ਕਿਨਾਰੇ ਬਹਿਕੇ ਸੰਰਿਦੇ ਨਾਲ ਗਾ ਗਾ ਲੋਕਾ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦਾ ਸੁਨੇਹਾ ਦਿੰਦੇ ਸੀ। ਨੇਕ ਧਾਰਮਿਕ, ਸੂਫੀ, ਸੰਤ ਤੇ ਫਕੀਰਾਂ ਦੀਆਂ ਕਥਾ ਕਹਾਣੀਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਨ ਭਾਉਂਦਾ ਮਜ਼ਮੂਨ ਸੀ। ਆਵਾਜ਼ ਇਤਨੀ ਮਿਠੀ ਕੀ ਦਿਲਾਂ ਨੂੰ ਖਿੱਚ ਪਾਉਂਦੀ। ਬਾਣੀ ਰਚਨ ਦਾ ਹੁਨਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬਚਪਨ ਤੇ ਹੀ ਸੀ ਤਾਂ ਹੀ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਬਾਣੀ ਦਾ ਬੋਹਿਥਾ ਤੇ ਵੱਡਾ ਪੁਰਖ ਕਿਹਾ ਕਰਦੇ ਸੀ। ਜਦ ਪਿਤਾ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਾਲ ਲਾਹੌਰ ਗਏ ਕਈ ਮਹੀਨੇ ਨਿਕਲ ਗਏ ਨਾ ਕਿਸੇ ਚਿੱਠੀ ਦਾ ਉੱਤਰ ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਸਦਾ ਆਇਆ। ਪਿਤਾ ਦਾ ਵਿਛੋੜਾ ਜਦ ਅਸਿਹ ਹੋ ਗਿਆ ਤਾਂ ਤਿੰਨ ਚਿਠੀਆਂ ਜੋ ਕਾਵ ਰੂਪ ਵਿਚ ਲਿਖੀਆਂ ਸਨ , ਜਿਸ ਵਿਚ ਉਦਾਸੀ ਤੇ ਵਿਛੋੜੇ ਦੀ ਤਾਂਘ ਸਾਫ ਝਲਕਦੀ ਹੈ, ਜਿਨਾਂ ਦਾ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਤੇ ਬਹੁਤ ਡੂੰਘਾ ਅਸਰ ਹੋਇਆ।
ਮੇਰਾ ਮਨ ਲੋਚੇ ਗੁਰ ਦਰਸਨ ਤਾਇ ।
ਬਿਲਿਪ ਕਰੇ ਚਾਤ੍ਰਿਕ ਕੀ ਨਿਆਂਇ ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਧੇਰੀ ਰਚਨਾ ਸੰਤ ਭਾਸਾ ਵਿਚ ਹੈ। ਜਿਸਤੇ ਪੰਜਾਬ ਨਾਲੋ ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦਾ ਜਿਆਦਾ ਅਸਰ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬਾਣੀ ਆਪਜੀ ਦੀ ਹੈ। 5894 ਵਿਚੋਂ 2218 ਆਪਜੀ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਹਨ।ਜਿਸ ਵੰਨ-ਸੰਵਨਤਾ, ਸਾਂਝੀਵਾਲਤਾ ਤੇ ਸਰਲਤਾ ਦੀ ਝਲਕ ਹੈ, ਹਰ (ਭਾਸ਼ਾ) ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਹਿੰਦੀ, ਸੰਤ ਭਾਸ਼ਾ, ਬ੍ਰਿਜ ਭਾਸ਼ਾ, ਰੇਖਤਾ, ਗਾਥਾ, ਸਹਸਕ੍ਰਿਤੀ, ਪੰਜਾਬੀ ਤੇ ਲਹਿੰਦੀ। ਸੰਤ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਸੁਖਮਨੀ ਸਾਹਿਬ ਸਭ ਤੋਂ ਉਤਮ ਰਚਨਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਿੱਖਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਗੈਰਸਿੱਖਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਬੜੀ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਪੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਪਨੇ ਬਾਣੀ ਲਿਖੀ ਵੀ ਤੇ ਹੋਰ ਮਹਾਨ ਸੂਫੀ, ਸੰਤਾਂ ਤੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨਾਂ ਦੀ ਬਾਣੀ...
ਪੜੀ, ਛਾਣੀ ਤੇ ਗਾਈ ਵੀ। ਉਹ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਆਪਣੀ ਕਲਾ, ਆਪਣੀ ਸ਼ਕਤੀ, ਆਪਣੀ ਸੰਪਤੀ, ਇਥੋਂ ਤਕ ਕਿ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਵੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸੁਖ ਅਰਾਮ ਤੇ ਜੀਵਨ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਵਰਤਦੇ ਰਹੇ। ਮੰਦਰ, ਧਰਮਸ਼ਾਲਾ, ਬਾਗ, ਬਉਲੀਆਂ, ਬਸਤੀਆਂ, ਤਾਲ, ਲੰਗਰ ਤੇ ਆਖਿਰ ਤੇ ਆਪਣਾ ਤਨ ਤਕ ਵੀ ਭੇਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਗ੍ਰਹਿਸਤੀ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਰਹਿਕੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ,ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ । ਨਫਰਤ ,ਈਰਖਾ, ਸਾੜਾ ਵੈਰ-ਵਿਰੋਧ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਹੋਕੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭੁ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਕਰਕੇ ਉਸਦੀ ਅਰਾਧਨਾ ,ਜਪ ਤਪ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਹੈ । ਕੁਰਬਾਨੀ, ਸਾਦਗੀ, ਸ਼ਾਂਤੀ, ਦਇਆ ਨਿਮ੍ਰਤਾ,ਭਗਤੀ ਪਿਆਰ ,ਸੇਵਾ, ਪਵਿਤਰਤਾ ,ਪਰਉਪਕਾਰ, ਸੰਤੋਖ ਤੇ ਸਚਾਈ ਧਰਮ ਦੇ ਮੂਲ ਤਤ ਹਨ ਨੇਕ ਰਾਹ ਤੇ ਚਲੋ ਪਰਮਾਤਮਾ ਨੂ ਯਾਦ ਰਖੋ ।
ਸਮੇ ਦੀ ਕਦਰ ਕਰੋ ਅਜ ਮਨੁਖ ਉਨਤੀ ਦੇ ਸਿਖਰ ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਕੇ ਸੁਖ ਦੇ ਅਨੇਕ ਸਾਧਨਾ ਦਾ ਉਪਰਾਲਾ ਕਰਕੇ ਵੀ ਮਾਨਸਿਕ ਤਨਾਵ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਕਾਰਨ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਸਮਝਾਂਦੇ ਹਨ -,ਨਾਮ ਸਿਮਰਨ ਹੀ ਜੀਵਨ ਦਾ ਅਸਲੀ ਮਨੋਰਥ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਦੋੜ ਭਜ ਵਿਚ ਲੋਕਾਂ ਕੋਲ ਵਕਤ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਸੁਖ, ਰੂਪ- ਰੰਗ , ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਮਨ ਦੀਆ ਮੌਜਾਂ ਵਿਚ ਲਿਪਤ ਰਹਿਕੇ , ਕਦੀ ਉਸ ਤੋਂ ਮੋਹ ਦਾ ਨਾਲਾ ਨਹੀ ਪਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਕਦੀ ਲੋਭ ਦੀ ਖਾਈ ਵਿਚ ਡਿਗ ਪੈਂਦਾ ਹੈ , ਖਾਈ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ ਤੇ ਹੰਕਾਰ ਅਗੇ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਦਾ ਨਾਮ ਹੀ ਸਾਰੀ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਦਾ ਖਜਾਨਾ ਹੈ ਤੇ ਆਤਮਿਕ ਅਡੋਲਤਾ ਦਾ ਮੂਲ ਚਤਰਾਈਆਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭੁ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਨਹੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਇਸ ਲਈ ਸ਼ਰਧਾ, ਸਤਕਾਰ, ਹਲੀਮੀ ਸੇਵਾ ਸਿਮਰਨ ਤੇ ਸਦਾਚਾਰਤਾ ਵਰਗਾ ਗੁਣ ਆਪਣੇ ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਕਰੋ ।
ਇਸਤ੍ਰੀ ਜਾਤ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਕਰੋ ਪਰ ਤਨ, ਪਰ ਧਨ ਦੇ ਲਾਲਚ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਰੋਕੋ, ਗ੍ਰਹਿਸਤ ਜੀਵਨ ਦਾ ਸਤਕਾਰ ਕਰੋ , ਇਸ ਵਿਚ ਰਹਿਕੇ ਕਿਰਤ ਕਰਦਿਆਂ ਨਾਮ ਜਪਦਿਆਂ ਵੰਡ ਕੇ ਛਕਦਿਆਂ,ਲੋਕ ਸੇਵਾ ਕਰਦਿਆਂ ਹੀ ਸਚ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਾਤ ਪਾਤ ਵਰਣ ਵੰਡ ਦੇਸ਼ ਕੌਮ ਨਸਲ ਗਰੀਬ ਅਮੀਰ ਦੀ ਵੰਡ ਵਿਤਕਰੇ ਤੋਂ ਉਪਰ ਉਠਕੇ ਸਮੇ ਦੀ ਕਦਰ ਕਰੋ । ਚੰਗੇ ਕਰਮ ਕਰੋ ਆਪਣਾ ਆਚਰਣ ਠੀਕ ਰਖੋ ,ਨਾਮ ਸਿਮਰਨ,ਤੇ ਕਾਮ, ਕ੍ਰੋਧ ,ਲੋਭ , ਮੋਹ, ਹੰਕਾਰ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਹੀ ਗੁਰੂ ਗਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਤਤ ਹੈ ।
( ਚਲਦਾ )
