ਕੱਟੂ ਸ਼ਾਹ ਜੀ ਕਸ਼ਮੀਰ ਘਾਟੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਬਾਰਾਮੂਲਾ ਨਗਰ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਨਿਵਾਸ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਇਹ ਸਮਾਚਾਰ ਫੈਲਿਆ ਕਿ ਛੇਵੇਂ ਗੁਰੂ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਸ੍ਰੀਨਗਰ ਗਏ ਹਨ ਤਾਂ ਮਕਾਮੀ ਸੰਗਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਣ ਲਈ ਸਾਮੁਹਿਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਚੱਲ ਪਈ। ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਉਹ ਲੋਕ ਭਾਈ ਕੱਟੂ ਸ਼ਾਹ ਜੀ ਦੇ ਇੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਧਰਮਸ਼ਾਲਾ ਵਿੱਚ ਠਹਿਰੇ। ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਆਪਣੀ–ਆਪਣੀ ਸ਼ਰਧਾ ਅਨੁਸਾਰ ਗੁਰੂ ਜੀ ਲਈ ਉਪਹਾਰ ਲਿਆਏ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਸਿੱਖ ਦੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਰਤਨ (ਭਾਂਡਾ) ਸੀ, ਜਿਸਨੂੰ ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕੱਪੜੇ ਨਾਲ ਢਕਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਭਾਈ ਕੱਟੂ ਸ਼ਾਹ ਜੀ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਉਸ ਉੱਤੇ ਪਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜਿਗਿਆਸਾ ਵਸ਼ ਪੁਛ ਲਿਆ: ਇਸ ਬਰਤਨ (ਭਾਂਡੇ) ਵਿੱਚ ਕੀ ਹੈ ?
ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਮੈਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਿਸਮ ਦਾ ਸ਼ਹਿਦ ਭੇਂਟ ਕਰਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹਾਂ, ਉਹੀ ਇਸ ਬਰਤਨ (ਭਾਂਡੇ) ਵਿੱਚ ਹੈ।
ਭਾਈ ਕੱਟੂ ਸ਼ਾਹ ਜੀ ਨੂੰ ਦਮੇ ਦਾ ਰੋਗ ਸੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਵਲੋਂ ਕਿਹਾ: ਜੇਕਰ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਈ ਸ਼ਹਿਦ ਮੈਨੂੰ ਦੇ ਦਵੇ ਤਾਂ ਮੈਂ ਉਸਤੋਂ ਦਵਾਈ ਖਾ ਲਿਆ ਕਰਾਂਗਾ।
ਪਰ ਸਿੱਖ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਇਹ ਕਿਵੇਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਹਿਲੇ ਮੈਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਇਸਨੂੰ ਪ੍ਰਸਾਦ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਭੇਂਟ ਕਰਾਂਗਾ, ਪਿੱਛੇ ਉਹ ਜਿਨੂੰ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇੱਛਾ ਹੋਵੇ, ਦੇਣ।
ਭਾਈ ਕੱਟੂ ਸ਼ਾਹ ਜੀ ਉਸ ਸਿੱਖ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਲੋਂ ਸ਼ਾਂਤ ਹੋ ਗਏ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਦੀ ਦਲੀਲ਼ ਵੀ ਠੀਕ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਜੱਥਾ ਸ਼੍ਰੀ ਨਗਰ ਗੁਰੂ...
ਜੀ ਦੇ ਸਨਮੁਖ ਮੌਜੂਦ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ-ਆਪਣੇ ਉਪਹਾਰ ਭੇਂਟ ਕੀਤੇ।
ਜਦੋਂ ਉਹ ਸਿੱਖ ਆਪਣਾ ਬਰਤਨ (ਭਾਂਡਾ) ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਦੇਣ ਲਗਾ ਤਾਂ ਉਸ ਸ਼ਹਿਦ ਵਿਚ ਕੀੜੇ ਚਲ ਰਹੇ ਸਨ ਤੇ ਬਦਬੂ ਆ ਰਹੀ ਸੀ । ਸਾਰੀ ਸੰਗਤ ਦੇਖ ਕੇ ਬਹੁਤ ਹੈਰਾਨ ਹੋਈ ਤੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਪਾਸੋ ਇਸ ਬਾਰੇ ਪੁਛਣ ਲਗੇ।
ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਕਾਰਣ ਪੁੱਛਿਆ ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਜਦੋਂ ਸਾਨੂੰ ਇੱਛਾ ਹੋਈ ਸੀ, ਸ਼ਹਿਦ ਚਖਣ ਦੀ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਸਾਨੂੰ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ, ਹੁਣ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਨਹੀਂ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਸਿੱਖ ਨੇ ਬਹੁਤ ਪਸ਼ਚਾਤਾਪ ਕੀਤਾ ਗੁਰੂ ਜੀ ਤੋ ਭੁਲ ਬਖਸ਼ਾਈ ਤੇ ਸ਼ਹਿਦ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਪਰ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਇਹ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ਪਹਿਲਾ ਤੁਸੀ ਵਾਪਸ ਪਰਤ ਜਾਵੋ ਸਾਡੇ ਸਿੱਖ ਨੂੰ ਦਿਓ ਜਦੋਂ ਉਸਦੀ ਤ੍ਰਸ਼ਣਾ ਤ੍ਰਪਤ ਹੋਵੋਗੀ ਤਾਂ ਅਸੀ ਇਸਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਾਂਗੇ।
ਸਿੱਖ ਤੁਰੰਤ ਪਰਤ ਕੇ ਭਾਈ ਕੱਟੂ ਸ਼ਾਹ ਜੀ ਦੇ ਕੋਲ ਆਇਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਵਗਿਆ ਦੀ ਮਾਫੀ ਬੇਨਤੀ ਕਰਣ ਲਗਾ।
ਭਾਈ ਕੱਟੂ ਸ਼ਾਹ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ: ਗੁਰੂ ਤਾਂ ਉਂਜ ਹੀ ਆਪਣੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਮਾਨ ਸਨਮਾਨ ਲਈ ਲੀਲਾ ਰਚਦੇ ਹਨ। ਤੁਹਾਡੇ ਕਥਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਚਾਈ ਸੀ, ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਰੀ ਵਸਤੁਵਾਂ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਹੀ ਭੇਂਟ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਮਾਫੀ ਮੰਗਣ ਵਾਲੀ ਕੋਈ ਗੱਲ ਨਹੀਂ।
