ਸਾਉਣ ਮਹੀਨੇ ਸੀ।20 ਜੁਲਾਈ ਦਾ ਦਿਨ ਸੀ। ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਮਾਸੀ ਜੀ ਦੇ ਪਿੰਡ ਮੇਰਾ ਜਾਣਾ ਹੋਇਆ। ਸ਼ਾਮ (4) ਚਾਰ ਕੁ ਵਜੇ ਦਾ ਸਮਾਂ ਸੀ। ਮੈਂ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਤੋਂ ਮਾਸੀ ਜੀ ਦੇ ਘਰ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਮੀਂਹ ਪੈਣ ਦੇ ਪੂਰੇ ਅਸਾਰ ਸਨ । ਆਸਮਾਨੀ ਬਿਜਲੀ ਚਮਕ ਰਹੀ ਸੀ । ਮੈਂ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਤੋਂ ਅਜੇ ਥੌੜੀ ਹੀ ਦੂਰ ਆਇਆ ਸੀ। ਦੇਖਦੇ ਹੀ ਦੇਖਦੇ ਮੌਸਮ ਨੇ ਅਚਾਨਕ ਕਰਵਟ ਲਈ ਕਿਣ-ਮਿਣ ਹੋਣ ਲੱਗੀ। ਮੈਂ ਇਹ ਸੋਚਦਿਆਂ ਆਪਣੀ ਚਾਲ ਤੇਜ਼ ਕੀਤੀ ਕਿ ਸਿਆਣੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ ਸਾਉਣ ਦਾ ਬਦਲ ਖਾਲੀ ਨੀ ਜਾਂਦਾ ਮੈਂ ਮਾਸੀ ਜੀ ਦੇ ਘਰ ਤੋਂ ਥੌੜੀ ਹੀ ਦੂਰੀ ਤੇ ਸੀ। ਰੱਬ ਨੇ ਆਪਣਾ ਮਿਜ਼ਾਜ ਬਦਲਿਆ ਤੇ ਮੀਂਹ ਤੇਜ਼ ਹੋ ਗਿਆ। ਮੈਂ ਹੁਣ ਮੀਂਹ ਚ ਭਿੱਜਣ ਦੇ ਡਰ ਤੋਂ ਰਾਸਤੇ ਵਿੱਚ ਹੀ ਰੁਕਣਾ ਮੁਨਾਸਿਫ ਸਮਝਿਆ ਤੇ ਇੱਕ ਘਰ ਦੇ ਅੱਗੋ ਦੀ ਲੰਘਦਾ ਹੋਇਆ ਡਿਉਢੀ ਵਿੱਚ ਜਾ ਰੁਕਿਆ ਤੇ ਮੀਂਹ ਦੇ ਰੁਕਣ ਦਾ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਪਰ ਮੀਂਹ ਰੁਕਣ ਦਾ ਨਾਂ ਨਹੀਂ ਸੀ ਲੈ ਰਿਹਾ। ਮੈਂ ਡਿਉਢੀ ਵਿੱਚ ਖੜ੍ਹ ਕੇ ਗਲ਼ੀ ਵਿੱਚ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਕੁਝ ਬੱਚੇ ਮੀਂਹ ਵਿੱਚ ਨਹਾ ਰਹੇ ਸਨ ਅਤੇ ਕੁਝ ਲੋਕ ਛੱਤ ਉੱਪਰ ਖੜ ਮੀਂਹ ਦਾ ਅਨੰਦ ਮਾਣ ਰਹੇ ਸਨ। ਅਚਾਨਕ ਇੱਕ ਜ਼ੋਰ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਆਈ ਤਾਂ ਮੈਂ ਪਿੱਛੇ ਮੁੜ ਕੇ ਦੇਖਿਆ ਇਹ ਬੱਠਲ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਸੀ ਜੋ ਕਿ ਲੱਕੜ ਦੀ ਨਾਜ਼ੁਕ ਜੀ ਪੌੜੀ ਉੱਪਰ ਖੜ੍ਹੇ ਇੱਕ 13-14 ਸਾਲ ਦੇ ਲੜਕੇ ਹੱਥੋਂ ਛੁੱਟਦਿਆ ਹੋਇਆ ਜ਼ਮੀਨ ਤੇ ਆ ਡਿੱਗਿਆ । ਜੋ ਕਿ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਨਾਲ ਸਿਰਕੀ ਬਾਲਿਆ ਤੇ ਖੜ੍ਹੀ ਚੌ਼ਦੀ ਹੋਈ ਕੱਚੀ ਛੱਤ ਉੱਪਰ ਮਿੱਟੀ ਪਵਾ ਰਿਹਾ । ਪੌੜੀ ਡਿੱਗਣ ਦੇ ਡਰੋਂ ਭੱਜਦਾ ਹੋਇਆ ਮੈਂ ਉਸ ਵੱਲ ਵਧਦੇ ਹੋਏ ,ਕੁਝ ਹੋਰ ਮੱਦਦ ਨਾ ਸਕਣ ਕਰਕੇ ਖੁਦ ਨੂੰ ਬੇਵਸ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਿਆ ਪੌੜੀ ਨੂੰ ਸਹਾਰਾ ਦੇਣ ਲੲੀ ਜਾ ਫੜਿਆ ਤੇ ਮੁੜ ਸੋਚੀ ਪਇਆ ਆਪਣੇ ਅਤੀਤ ਵਿੱਚ ਜਾ ਗੁਵਾਚਾ ਮੈਂਨੂੰ ਯਾਦ ਆਇਆ ਕਿ ਕੁਝ ਵਰ੍ਹੇ ਪਹਿਲਾਂ ਪਏ ਸਾੳੁਣ ਦੇ ਇਸ ਮੀਂਹ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਘਰ ਡਿੱਗਣ ਤੋਂ ਕੁਝ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਵਰ੍ਹਦੇ ਮੀਂਹ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਾਤ ਜਦ ਮੈਂ ਅਤੇ ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਕੱਚੀ ਛੱਤ ਤੇ ਮਿੱਟੀ ਪਾ ਰਹੇ ਸੀ ਅਤੇ ਮੇਰੀ ਵੱਡੀ ਭੈਣ ਵੀ ਸਾਡੀ ਮੱਦਦ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ ਪਰ ਮਿੱਟੀ ਰੁਕਣ ਦਾ ਨਾ ਨਹੀਂ ਰਹੀ ਸੀ ਲੈ ਰਹੀ। ਏਨੇ ਨੂੰ ਉਸੇ ਮਕਾਨ ਦੇ ਅੰਦਰੋਂ ਆਵਾਜ਼ ਤੇ ਮੈਂ ਅਤੀਤ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਵਾਪਸ ਆਇਆ। ” ਮਾਂ ਮਿੱਟੀ ਥੱਲੇ ਡਿੱਗ ਰਹੀ ਹੈ” ਸੁਵਾਤ ਵਿੱਚ ਹੋੲੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਤੋਂ ਮੈਂਨੂੰ ਇੰਝ ਜਾਪਿਆ ਜਿਵੇਂ ਛੱਤ ਵਿੱਚ ਕਈ ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ ਮੋਰੇ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਸਨ ਫਿਰ ਛੱਤ ਉੱਪਰੋਂ ਇੱਕ ਆਵਾਜ਼ ਆਈ ਕੁੜੇ ਰਾਣੀ ਅੰਦਰੋਂ ਕੋਈ ਗੱਟਾ ਪੱਲੀ ਜਾ ਕੋਈ ਪੁਰਾਣੇ ਕੱਪੜੇ ਲੈ ਆ ਐਵੇ ਨੀ ਮਿੱਟੀ ਨੇ ਖੜ੍ਹਨਾ ਕੁਝ ਕੁ ਪਲ ਬਾਦ ਅੰਦਰੋਂ ਇੱਕ 18-19ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਕੁੜੀ ਕੁਝ ਗੱਟੇ ,ਪੱਲੀਆਂ ਤੇ ਪੁਰਾਣੇ ਕੱਪੜੇ ਲੈ ਕੇ ਆਈ ਤੇ ਪੌੜੀ ਉੱਪਰ ਖੜ੍ਹੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਬੱਠਲ ਫੜਾਉਂਦੇ ਆਪਣੇ ਛੋਟੇ ਭਰਾ ਨੂੰ ਗੱਟੇ ਤੇ ਕੱਪੜੇ ਦਿੱਤੇ। ਉਸ ਛੋਟੇ ਬੱਚੇ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ” ਲੈ ਮਾਂ ਫੜੀ” ਇੰਨੇ ਨੂੰ ਮੇਰਾ ਫੋਨ ਵਜਿਆ ਮੈਂ ਡਰਦੇ -ਡਰਦੇ ਇੱਕ ਹੱਥ ਨਾਲ ਫੋਨ ਚੁੱਕਿਆ ਜੋ ਕਿ ਮੇਰੇ ਮਾਸੀ ਜੀ ਦੇ ਬੇਟੇ ਦਾ ਸੀ ਉਹ ਪੁੱਛ ਰਿਹਾ ਸੀ” ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਕਿੱਥੇ ਕੁ ਪਹੁੰਚਿਆ ” ਤੇ ਫੇਰ ਫੋਨ ਕੱਟ ਗਿਆ। ਨੈੱਟਵਰਕ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਸੀ ਮੈਂ ਡਰਦਾ-ਡਰਦਾ
ਪੌੜੀ ਤੋਂ ਥੌੜੀ ਦੂਰ ਹੁੰਦਿਆਂ ਨੈੱਟਵਰਕ ਖੇਤਰ ਲੱਭਣ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਪਰ ਨੈੱਟਵਰਕ ਨਾ ਮਿਲਿਆ।
ਹੁਣ ਮੇਰਾ ਧਿਆਨ ਛੱਤ ਉੱਪਰ ਬੈਠੀ ਔਰਤ ਤੇ ਗਿਆ ਜੋ ਆਸਮਾਨ ਵੱਲ ਦੇਖ ਰਹੀ ਸੀ ਜੋ ਕਿ ਪੌੜੀ ਉੱਪਰ ਖੜ੍ਹੇ ਬੱਚੇ ਦੇ ਕੲੀ ਵਾਰ ਬੁਲਾਉਣ ਤੇ ਕੁਝ ਨਾ ਬੋਲੀ। ਮੈਂਨੂੰ ਇੰਝ ਜਾਪਿਆ ਜਿਵੇਂ ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਰੱਬ ਅੱਗੇ ਹੱਥ ਜੋੜ ਮੀਂਹ ਰੁਕਣ ਲੲੀ ਬੇਨਤੀ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ । ਫਿਰ ਮੈਂ ਪੌੜੀ...

ਤੇ ਖੜ੍ਹੇ ਬੱਚੇ ਤੋਂ ਇਸਾਰੇ ਨਾਲ ਗੱਟੇ, ਪੱਲੀਆਂ ਤੇ ਕੁਝ ਕੁ ਪੁਰਾਣੇ ਕੱਪੜੇ ਫ਼ੜੇ ਤੇ ਭਰੇ ਹੋਏ ਮਨ ਨਾਲ ਆਵਾਜ਼ ਲਗਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਮੂੰਹ ਤੋਂ ਸੰਭਾਵਿਕ ਹੀ ਨਿਕਲਿਆ” ਲੈ ਮਾਂ ਫੜੀ ਕੇਰਾਂ” ਤੇ ਅਗਲੇ ਹੀ ਪਲ ਮੇਰੇ ਮੂੰਹੋਂ ਬੋਲ ਹੋਇਆ “ਇਹ ਸਾਉਣ ਕਈਆ ਲਈ ਬਹਾਰ ਬਣ ਆਇਆ, ਸਾਡੇ ਲਈ ਉਜਾੜ ਬਣ ਆਇਆ” ਹੁਣ ਮਨ ਹੀ ਮਨ ਮੈਂ ਵੀ ਰੱਬ ਅੱਗੇ ਅਰਦਾਸ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਕਿਤੇ ਉਸ ਔਰਤ ਦੀ ਅਰਦਾਸ ਪੂਰੀ ਹੋ ਜਾਵੇ। ਵੱਧਦੇ ਮੀਂਹ ਵੱਲ ਦੇਖ ਮੈਨੂੰ ਕੲੀ ਵਰ੍ਹੇ ਪਹਿਲਾਂ ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਵੱਲੋਂ ਠੀਕ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰੱਬ ਅੱਗੇ ਹੱਥ ਜੋੜ ਕੀਤੀ ਬੇਨਤੀ ਯਾਦ ਆਈ ਜੋ ਨਾ ਕਬੂਲ ਹੋ ਸਕੀ ਅਤੇ ਸਾਡਾ ਘਰ ਮੀਂਹ ਦੀ ਭੇਂਟ ਚੜ੍ਹ ਗਿਆ। ਹੁਣ ਉਸ ਔਰਤ ਨੇ ਗੱਟੇ, ਪੱਲੀਆਂ ਤੇ ਕੁਝ ਕੁ ਪੁਰਾਣੇ ਕੱਪੜੇ ਮੇਰੇ ਕੋਲੋਂ ਫੜੇ ਤੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਮਿੱਟੀ ਪਾਉਂਦੇ ਰੋਣ ਲੱਗੀ। ਮੈਂ ਬੇਸ਼ੱਕ ਭਿੱਜਣ ਦੇ ਡਰ ਤੋਂ ਉਸ ਘਰ ਦੀ ਡਿਉਢੀ ਵਿੱਚ ਖੜ੍ਹਾ ਸੀ ਪਰ ਹੁਣ ਮੈਨੂੰ ਭਿੱਜਣ ਦਾ ਡਰ ਨਹੀ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਪੌੜੀ ਕੋਲ ਖੜ੍ਹਾ ਮੈਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਭਿੱਜ ਚੁੱਕਾ ਸੀ । ਮੈਂ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਹੱਥ ਦਾ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰ ਪੌੜੀ ਕੋਲ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਣ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਤੇ ਖੁਦ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਭਰਿਆ ਬੱਠਲ ਚੁੱਕ ਛੱਤ ਉਪਰ ਜਾ ਮਾਤਾ ਦੀ ਮੱਦਦ ਕਰਨ ਲੱਗਾ।
ਕੁਝ ਚਿਰ ਮਿੱਟੀ ਪਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਛੱਤ ਵਿਚਲੇ ਸਾਰੇ ਮੋਰੇ ਪੂਰੇ ਗੲੇ। ਅਚਾਨਕ ਮੀਂਹ ਵੀ ਬੰਦ ਹੋ ਗਿਆ ਤੇ ਮਾਤਾ ਦੀ ਅਰਦਾਸ ਕਬੂਲ ਹੋ ਗੲੀ। ਸਾਮ ਦੇ 6:00 ਕੁ ਵੱਜ ਚੁੱਕੇ ਸਨ ਸੋ ਹੁਣ ਮੈਂ ਜਲਦੀ ਨਾਲ ਮਾਸੀ ਜੀ ਦੇ ਘਰ ਵੱਲ ਵੱਧਿਆ ਜੋ ਕਿ ਨਾਲ ਦੀ ਗਲ਼ੀ ਵਿਚ ਹੀ ਸੀ। ਪੰਜ ਕੁ ਮਿੰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਮਾਸੀ ਜੀ ਦੇ ਘਰ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ। ਮੈਂ ਅਜੇ ਘਰਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸੀ ਹੁਣ ਕੁਝ ਖੁਸ਼ਬੂ ਆ ਰਹੀ ਸੀ। ਮੈਂਨੂੰ ਇੰਝ ਜਾਪਿਆ ਜਿਵੇਂ ਇਹ ਪਕੌੜਿਆਂ ਦੀ ਖੁਸ਼ਬੂ ਸੀ। ਮੇਰੇ। ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਖੜਕਾਉਣ ਤੇ ਮਾਸੀ ਜੀ ਨੇ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਖੋਲ੍ਹਿਆ। ਮੈਂ ਅਜੇ ਅੰਦਰ ਜਾ ਕੇ ਬੈਠਾ ਹੀ ਸੀ ਮਾਸੀ ਜੀ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦਾ ਗਿਲਾਸ ਦਿੱਤਾ ਮੀਂਹ ਵਿੱਚ ਭਿੱਜਣ ਕਾਰਨ ਮੈਨੂੰ ਠੰਡ ਲੱਗ ਰਹੀ ਸੀ ਮੈਂ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਮਨਾਂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਹੁਣ ਮਾਸੀ ਜੀ ਨੇ ਮੇਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਹਾਲ-ਚਾਲ ਪੁੱਛਿਆ ਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਮੇਰੀ ਵੱਡੀ ਭੈਣ ਸੁਖਵੀਰ ਨੂੰ ਆਵਾਜ਼ ਦਿੰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ “ਸੁਖਵੀਰ ਵੀਰੇ ਨੇ ਨ੍ਹਾਉਣਾ ਹੈ ਪਾਣੀ ਪਾ ਦੇ” ਜੋ ਕਿ ਮੇਰੀ ਮਾਸੀ ਜੀ ਦੀ ਬੇਟੀ ਸੀ ਫਿਰ ਕੁਝ ਕੁ ਪਲ ਬਾਅਦ ਭੈਣ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਤੋਲਿਆ ਦਿੰਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਦੱਸਿਆ “ਵੀਰੇ ਨਹਾਉਣ ਲਈ ਪਾਣੀ ਪਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਕੇ ਨਹਾ ਲਵੋ” ਮੈਂ ਨਹਾ ਕੇ ਬੈਠਕ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਮਾਸੀ ਜੀ ਦੇ ਬੇਟੇ ਕੋਲ ਜਾ ਬੈਠਾ ਮਾਸੀ ਜੀ ਵੀ ਉੱਥੇ ਆ ਗੲੇ । ਅਸੀਂ ਤਿੰਨੋ ਜਾਣੇ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੇ ਰਹੇ ਫਿਰ ਮਾਸੀ ਜੀ ਨੇ ਭਾਬੀ ਜੀ ਨੂੰ ਆਵਾਜ਼ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ “ਕੁੜੇ ਸਤਵੀਰ ਚਾਹ ਲੈ ਕੇ ਆ” ਹੁਣ ਭਾਬੀ ਜੀ ਚਾਹ ਤੇ ਇੱਕ ਪਲੇਟ ਪਕੌੜੇ ਲੈ ਆਏ। ਪਕੌੜਿਆਂ ਨੂੰ ਦੇਖਦਿਆਂ ਹੀ ਮੈਂਨੂੰ ਇੱਕ ਗੱਲ ਯਾਦ ਆਈ ਜੋ ਸ਼ਾਇਦ ਮੈਂ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਤੇ ਪੜ੍ਹੀ ਸੀ ” ਕਿਸੇ ਦੇ ਘਰ ਚਾਹ-ਪਕੌੜੇ , ਕਿਸੇ ਰੱਬ ਅੱਗੇ ਹੱਥ ਜੋੜੇ” ਹੁਣ ਮੇਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਅੱਗੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਮਾਂ ਪੁੱਤਾਂ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਆ ਰਹੀ ਸੀ ਜੋ ਵਰ੍ਹਦੇ ਮੀਂਹ ਵਿੱਚ ਕੱਚੀ ਛੱਤ ਉੱਤੇ ਮਿੱਟੀ ਪਾ ਰਹੇ ਸਨ। ਮੈਂਨੂੰ ਇੰਝ ਜਾਪ ਰਿਹਾ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਇੱਕ ਮਾਸੂਮ ਦੇ ਸਿਰ ਉੱਪਰ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਹੀ ਫਰਜ਼ਾਂ ਦਾ ਭਾਰੀ ਬੋਝ ਸੀ। ਉਸ ਬੱਚੇ ਚ ਮੈਂ ਆਪਣਾ ਆਪ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਸੀ।
ਜਿਸ਼ ਦੀ ਹਾਲਤ ਨੇ ਮੇਰੇ ਅਤੀਤ ਦਾ ਨਸੂਰ ਖਰੋਚ ਦਿੱਤਾ। ਸੀ।

ਹਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਸਿੱਧੂ (ਪ੍ਰੀਤ ਸਿੱਧੂ) ਭਾਗੀਵਾਂਦਰ
PREET
preet98038@gmail.com
+91-9803813037