ਸਤਵੰਤ ਤੇ ਬਲਜੀਤ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਚੰਗੇ ਦੋਸਤ ਸਨ ।ਦੋਨੋਂ ਇਕੱਠੇ ਪੜ੍ਹਦੇ ਸਨ ।ਵੱਡੇ ਹੋਏ ਤਾਂ ਸੁਖਵੰਤ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਨੌਕਰੀ ਮਿਲ ਗਈ ਤੇ ਉਸ ਦਾ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਚੰਗਾ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਬਲਜੀਤ ਦੀ ਸੰਗਤ ਕੁਝ ਗਲਤ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨਾਲ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉਹ ਸ਼ਰਾਬੀ ਬਣ ਗਿਆ।ਉਹ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀ ਕੇ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਬਖੇੜਾ ਖੜ੍ਹਾ ਕਰੀ ਰੱਖਦਾ ।ਉਸ ਦੇ ਬੱਚੇ ਵੀ ਡਰੇ ਸਹਿਮੇ ਰਹਿੰਦੇ ।ਸਤਵੰਤ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਸਮਝਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਪਰ ਸਭ ਸਭ ਵਿਅਰਥ। ਉਸ ਤੇ ਕੋਈ ਅਸਰ ਨਾ ਹੋਇਆ । ਕਈ ਮਹੀਨਿਆਂ ਬਾਅਦ ਦੋਨੋਂ ਦੋਸਤ ਜਦੋਂ ਮਿਲੇ ਤਾਂ ਸਤਵੰਤ ਨੂੰ ਬਲਜੀਤ ਦੇ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਬਦਲਾਅ ਨਜ਼ਰ ਆਇਆ। ਉਹ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਹਸਮੁੱਖ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਸਤਵੰਤ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ ,”ਬਲਜੀਤ ਕਿੱਧਰ ਜਾ ਰਿਹਾ ?” ” ਮੈਂ ਖੇਤ ਗੇੜਾ ਮਾਰਨ ਚੱਲਿਆ ਸੀ ।ਆਜਾ ਤੂੰ ਵੀ ਚੱਲਣਾ ਤਾਂ।” ਦੋਨੋਂ ਸੈਰ ਕਰਦੇ ਕਰਦੇ ਸੜਕ ਤੇ ਤੁਰ ਪਏ ।ਗੱਲਾਂ ਗੱਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਖਵੰਤ ਨੇ ਬਲਜੀਤ ਤੋਂ ਪੁੱਛਿਆ ,”ਕੀ ਗੱਲ ਅੱਜ ਤੂੰ ਸ਼ਰਾਬ ਨਹੀਂ ਪੀਤੀ ?ਅੱਗੇ ਤਾਂ ਇਸ ਵਕਤ ਵੀ ਤੂੰ ਡੱਕਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈਂ ਸ਼ਰਾਬ ਨਾਲ਼ ।” ਤਾਂ ਬਲਜੀਤ ਬੋਲਿਆ ,”ਯਾਰ!ਮੈਂ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ ਸ਼ਰਾਬ ।” “ਕਿਉਂ ਕੀ ਹੋ ਗਿਆ ?ਤੂੰ ਤਾਂ ਸ਼ਰਾਬ ਬਿਨਾਂ ਇੱਕ ਮਿੰਟ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ ।”ਸੁਰਿੰਦਰ ਸਤਵੰਤ ਨੇ ਹੈਰਾਨ ਹੋ ਕੇ ਪੁੱਛਿਆ। “ਯਾਰ !ਮੈਨੂੰ ਤਾਂ ਸ਼ਰਾਬ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਵੱਡਾ ਨਸ਼ਾ ਮਿਲ ਗਿਆ। ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਕੋਈ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਰਹੀ ਹੁਣ ! ” ਸਤਵੰਤ ਹੈਰਾਨ ਹੋ ਗਿਆ।” ਸ਼ਰਾਬ ਨਾਲੋਂ ਵੱਡਾ ਨਸ਼ਾ ਕਿਹੜਾ ?ਕਿਤੇ ਸਮੈਕ ਤਾਂ ਨੀਂ ਲੈਣ ਲੱਗ ਗਿਆ? ਇੱਕ ਖਾਈ ਚੋਂ ਨਿਕਲ ਕੇ ਦੂਜੀ ਖਾਈ ‘ਚ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਡਿੱਗ ਪਿਆ ਕਿਤੇ ?” ਸਤਵੰਤ ਨੇ ਕਾਹਲ਼ੀ ਨਾਲ ਪੁੱਛਿਆ। ਤਾਂ ਬਲਜੀਤ ਹੱਸ ਪਿਆ ,” ਚੱਲ ਆ ਬੈਠ ਕੇ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਗੱਲਾਂ ।” ਇੰਨੇ ਨੂੰ ਉਹ ਖੇਤ ਪਹੁੰਚ ਗਏ ।ਉੱਥੇ ਕੋਲ਼ ਪਏ ਮੰਜੇ ਤੇ ਬੈਠਦਿਆਂ ਬਲਜੀਤ ਬੋਲਿਆ ,”ਆ ਦੱਸਦਾ ਤੈਨੂੰ ਸਾਰੀ ਗੱਲ ।”ਦੋਵੇਂ ਦੋਸਤ ਮੰਜੇ ਤੇ ਆਰਾਮ ਨਾਲ ਬੈਠ ਗਏ ਤਾਂ ਬਲਜੀਤ ਨੇ ਗੱਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ,” ਤੈਨੂੰ ਯਾਦ ਨਾ ਆਪਣਾ ਇੱਕ ਦੋਸਤ ਸੀ...

।ਜਿਸਦੇ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਰਲ਼ ਕੇ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਂਦਾ ਸੀ ਮੈਂ। ਉਹਦੀ ਕੁਝ ਮਹੀਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ।ਜਿਗਰ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋਣ ਨਾਲ਼।ਜ਼ਿਆਦਾ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ ਕਾਰਨ ਉਹਦੇ ਗੁਰਦੇ ਵੀ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਸਨ। ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਝੰਜੋੜ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਮੈਂ ਬਦਲ ਗਿਆ। ਮੈਂ ਨਿਸ਼ਚਾ ਕਰ ਲਿਆ ਕਿ ਮੈਂ ਸ਼ਰਾਬ ਛੱਡ ਕੇ ਹੀ ਰਹਾਂਗਾ। ਤੇ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਨਸ਼ਾ ਲੱਭ ਲਿਆ।” “ਯਾਰ! ਦੱਸ ਤਾਂ ਸਹੀ ਕਿਹੜਾ ਨਵਾਂ ਨਸ਼ਾ?” “ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਉਸ ਦੇ ਰੋਂਦੇ ਕੁਰਲਾਉਂਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਖਿਆਲ ਆਇਆ। ਮੈਂ ਸੋਚਿਆ ਕਿਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਇਹੀ ਨਾ ਹੋ ਜਾਵੇ ।ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਡਰ ਗਿਆ ਤੇ ਮੈਂ ਸੁਧਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ।ਜਿਹੜਾ ਸਮਾਂ ਬਾਹਰ ਠੇਕੇ ਉੱਤੇ ਬੈਠ ਕੇ ਮੈਂ ਯਾਰਾਂ ਦੋਸਤਾਂ ਦਾ ਬਿਤਾਉਂਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਬਿਤਾਉਣ ਦਾ ਪ੍ਰਣ ਲਿਆ। ਮੇਰੇ ਬੱਚੇ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਆਉਣ ਆਉਣ ਤੋਂ ਝਿਜਕਦੇ ਸੀ ।ਉਹ ਡਰੇ ਸਹਿਮੇ ਰਹਿੰਦੇ ।ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਕੇ ਮੈਨੂੰ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਇਆ ਕਿ ਮੈਂ ਹੁਣ ਤੱਕ ਕੀ ਕੁਝ ਗਵਾ ਲਿਆ ਸੀ। ਪਰ ਫਿਰ ਮੈਂ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਜੋ ਗੁਆਚ ਗਿਆ ਤਾਂ ਗਿਆ ਪਰ ਜਿਹੜਾ ਰਹਿ ਗਿਆ ਉਹਨੂੰ ਨੀ ਕਿਤੇ ਨਹੀਂ ਜਾਣ ਦੇਣਾ। ਆਪਣੇ ਬੱਚੇ ਦੀਆਂ ਤੋਤਲੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਸੁਣ ਕੇ ਮੇਰੀ ਰੂਹ ਨਸ਼ਿਆ ਜਾਂਦੀ ਤੇ ਮੈਂ ਖਿੜ੍ਹ ਉੱਠਦਾ ਤੇ ਸੋਚਦਾ ਹਾਏ ਰੱਬਾ !ਏਨਾ ਕੀਮਤੀ ਸਮਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਉਂ ਗਵਾਇਆ !ਹੌਲ਼ੀ ਹੌਲ਼ੀ ਮੇਰੀ ਰੁਚੀ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਵਧਦੀ ਗਈ ਅਤੇ ਮੇਰਾ ਜੀ ਆਪਣੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਲੱਗਣ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਸਾਡੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਰੌਣਕ ਪਰਤ ਆਈ ਸੀ ਅਤੇ ਸਾਡਾ ਪਰਿਵਾਰ ਫਿਰ ਤੋਂ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਹੋ ਗਿਆ।” ਏਨਾ ਸੁਣ ਕੇ ਬਲਜੀਤ ਨੇ ਸੁੱਖ ਦਾ ਸਾਹ ਲਿਆ,” ਸੱਚੀਂ ਯਾਰ!ਇਹ ਨਸ਼ਿਆਂ ਤੋਂ ਸਾਰੇ ਨਸ਼ਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਧਕੇ ਐ। ਸ਼ੁਕਰ ਐ ਤੈਨੂੰ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਸਮਝ ਚ ਆ ਗਈ।”

ਰਮਨਦੀਪ ਕੌਰ ਵਿਰਕ